Đầu tháng 4 năm 2025, Trung tâm Khuyến nông và Nước sạch nông thôn tổ chức Đoàn kiểm tra, đánh giá các công trình cấp nước sinh hoạt tập trung nông thôn do Trung tâm quản lý, khai thác; Đoàn kiểm tra gồm có lãnh đạo Trung tâm, các phòng, tổ chức, cá nhân có liên quan.

Hình ảnh đoàn kiểm tra công trình cấp nước sinh hoạt

         Hiện trạng các hạng mục công trình trên hệ thống cấp nước:

         Trung tâm được giao quản lý, khai thác, vận hành tổng số 29 công trình, với tổng số hộ (đấu nối) được cấp nước theo thiết kế là 11.636 đấu nối. Tuy nhiên, đến nay Trung tâm đang thực hiện quản lý, khai thác, vận hành 28 công trình với số khách hàng đăng ký đấu nối là 11.478 hộ; 01 công trình tại trung tâm xã Võ Lao - Chiềng 6,7,8 vẫn chưa được bàn giao về cho Trung tâm theo Quyết định số 804/QĐ-UBND ngày 31/3/2020 hiện do công ty TNHH MTV Thương mại tổng hợp Việt Mỹ được UBND xã Võ Lao giao khoán công tác quản lý, khai thác từ năm 2016 đến nay. Trung tâm đã có nhiều cuộc làm việc và lập biên bản, tuy nhiên công ty khai thác chưa hoàn thiện các thủ tục để Trung tâm thực hiện nhận trao trả khai thác.

         Có 17/28 công trình Trung tâm quản lý đầu tư xây dựng giai đoạn 2007-2011, được tận dụng một số hạng mục (tuyến ống, van vòi, đồng hồ) để nâng cấp, sửa chữa bằng nguồn vốn thuộc Chương trình WB giai đoạn 2016-2021, nên sau 3-5 năm đưa vào vận hành, khai thác đã thường xuyên phát sinh sự cố bục vỡ, rò rỉ đường ống, han rỉ van, khóa đồng hồ, gây thất thoát lớn và tốn kém chi phí sửa chữa, thay thế. Nhiều công trình thiết bị xuống cấp hư hỏng: đồng hồ tổng đều không còn sử dụng được gây khó khăn trong việc xác định tỷ lệ thất thoát nước; máy bơm định lượng châm hóa chất đã xuống cấp, hư hỏng, nhiều đồng hồ đo nước, van chặn đến thời điểm phải thay thế. Tuyến ống nước sạch nhiều vị trí nằm sâu dưới lòng đường giao thông nông thôn gây khó khăn cho công tác quản lý, vận hành.

         Hầu hết các công trình đều lấy nước từ các khe suối, địa hình phức tạp, có độ dốc lớn, vào mùa mưa, mực nước trên các suối lên cao, lưu lượng nước lớn khi mưa lũ lớn làm hư hỏng hạng mục đập đầu mối và cuốn trôi nhiều đoạn đường ống dẫn nước. Đường ống nước thô chạy dài qua đồi, nương của các hộ dân nên gặp nhiều khó khăn trong công tác quản lý, sửa chữa. Nhiều trường hợp hộ dân đã đục đường ống để lấy nước làm ruộng. Trung tâm cùng tổ quản lý đã trực tiếp làm việc, lập biên bản với xã và hộ dân về hành vi phá hoại; Tuy nhiên, đến nay tại Công trình CNSH Bất, Ngầu, Loạc; CNSH Chiềng 1,2,3,4,5 xã Võ Lao vẫn phát sinh, chưa xử lý dứt điểm.

         Công nghệ xử lý nước:

         Các công trình cấp nước tập trung nông thôn do trung tâm quản lý chủ yếu là tự chảy, có đầu mối thu nước làm hình thức tường chắn, đập dâng; công nghệ xử lý nước thô bằng phương pháp cơ học (song chắn rác, bể lắng, bể lọc thô), sử dụng vật liệu lọc tại chỗ (cát, đá, sỏi); Trạm xử lý nước sạch có lắp đặt thiết bị lọc áp lực, lọc trọng lực, lắng lamen kết hợp xử lý nước bằng phương pháp hóa lý (Keo tụ PAC + Khử trùng bằng Clo bột). Hệ thống thiết bị xử lý lọc khử khuẩn đảm bảo chất lượng nước đạt QCVN 02:2009/BYT (tiêu chuẩn cũ).

         Tỷ lệ cấp nước:

         Thực tế đến thời điểm kiểm tra, tỷ lệ số hộ dân sử dụng nước và đóng nộp tiền nước hàng tháng là 7.912/11.478 đấu nối, đạt 69,8% so với số đấu nối đã đăng ký và cam kết sử dụng nước khi đầu tư xây dựng công trình, nên chưa phát huy được hết năng lực phục vụ và hiệu quả công trình. 

         Qua kiểm tra các hạng mục cho thấy phần lớn các công trình, đáp ứng nhu cầu sử dụng nước sinh hoạt của người dân. Tuy nhiên, do một số nguyên nhân khách quan như: Do biến đổi khí hậu, thời tiết ngày càng cực đoan dẫn đến đầu nguồn nước của một số công trình vào mùa khô bị cạn kiệt, suy giảm số và chất lượng nước không đáp ứng đủ nhu cầu dùng nước của người dân; Các công trình chủ yếu đều lấy nước từ các suối lớn có độ dốc cao, tuyến ống đi dọc theo men suối nên khi thiên tai, mưa lũ lớn làm xói lở đất đá, cuốn trôi nhiều đoạn đường ống, hư hỏng đầu mối các công trình; gây ra hư hỏng một số hạng mục công trình, tốn rất nhiều chi phí để sửa chữa, khắc phục; một số công trình thường xuyên có sự cố bục vỡ, rò rỉ đường ống nước sạch và các hạng mục trên công trình dẫn đến tỷ lệ nước thất thoát lớn; gây ảnh hưởng tới năng lực cấp nước; Hoạt động canh tác nông nghiệp nhất là việc sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật không đúng cách, có nguy cơ ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt của người dân; Các dự án mở rộng tuyến đường liên xã, tỉnh lộ, giao thông nông thôn do Ban quản lý dự án cấp huyện/cấp tỉnh trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư không phối hợp với đơn vị quản lý khai thác công trình cấp nước nông thôn, đồng thời chưa lập dự toán bố trí kinh phí cho các phương án di chuyển đường ống nước sạch ảnh hưởng đến năng lực cấp nước, khó khăn cho đơn vị quản lý.

         Kết thúc đợt kiểm tra, Đoàn đã thống nhất một số giải pháp trọng tâm trong năm 2025 cần thực hiện, cụ thể như:

         (1) Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, thực hiện điều tra cơ bản đánh giá định kỳ hiện trạng quản lý, hiện trạng sử dụng nước tại các công trình nhằm giảm thiểu tỷ lệ thất thoát nước, đảm bảo cấp nước an toàn hiệu quả phục vụ nhân dân, nâng cao tỷ lệ số đấu nối sử dụng nước; tổ chức làm việc với các địa phương phối hợp quản lý nước sạch nông thôn hiệu quả.

         (2) Thực hiện tổng kiểm kê tài sản công, tài sản kết cấu hạ tầng cấp nước sạch nông thôn được giao quản lý; kê khai, báo cáo theo hướng dẫn, quy định hiện hành.

         (3) Đẩy mạnh tuyên truyền về nước sạch, vệ sinh môi trường nông thôn, bảo vệ nguồn nước,… trên các phương tiện thông tin đại chúng; Thành lập các nhóm zalo của từng nhánh/tuyến trên một công trình do cán bộ kỹ thuật của Trung tâm phụ trách để quản lý khách hàng, tuyên truyền, phổ biến, thông tin, theo dõi, nắm bắt tình hình sử dụng nước và kịp thời phát hiện các hư hỏng, sự cố mà người dùng nước phản ánh.

         Việc kiểm tra, đánh giá định kỳ không chỉ giúp hoạt động ổn định của các công trình mà còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, đảm bảo mục tiêu cung cấp nước sạch nông thôn theo hướng bền vững và hiệu quả./.