Theo dự báo chi cục trồng trọt bảo vệ thực vật sâu năn phát sinh và gây hại chủ yếu thời kỳ mạ và cây lúa đẻ nhánh. Đặc biệt tập trung gây hại mạnh ở 2 huyện vùng cao Trạm Tấu, Mù Cang Chải, thị xã Nghĩa Lộ và một số xã vùng cao của huyện Văn Chấn. Trung tâm khuyến nông và DVNN xin hướng dẫn kỹ thuật phòng chống sâu năn (muỗi năn):
1.Triệu chứng gây hại:
- Ấu trùng mới xâm nhập vào điểm sinh trưởng làm cho gốc dảnh lúa tròn và to lên, ấu trùng ăn tại điểm sinh trưởng làm cho đọt lúa phát triển thành ống như lá hành, có màu xanh nhạt, phía đầu ống tròn được bịt kín bằng một nút cứng do mô lá tạo thành. Ống tròn có thể dài bằng lá dễ nhận hoặc rất ngắn khó phát hiện.
- Dảnh lúa bị biến thành ống hành sẽ không trỗ bông được nhưng có thể mọc thêm chồi mới để bù lại. Nếu bị nhiễm sớm khả năng đền bù cao, ít thiệt hại, sâu chỉ gây hại lúa ở giai đoạn trước khi có đòng.
2. Đặc điểm hình thái:
- Trưởng thành là loài muỗi nhỏ, dài khoảng 3 - 5mm, bụng màu hồng nhạt.
- Trứng đẻ rải rác từng quả, rất nhỏ, màu trắng, trước khi nở có màu vàng.
- Ấu trùng giống như con dòi, mình dẹt, màu trắng sữa, dài 4-5mm.
- Nhộng màu hồng, dài 4-5mm, nằm trong ống hành.
3. Đặc điểm sinh học, sinh thái và gây hại:
* Vòng đời: 25-30 ngày
- Trứng: 3-4 ngày
- Sâu non: 15-18 ngày
- Nhộng: 4-5 ngày
- Trưởng thành: 2-3 ngày
4. Đặc điểm sinh thái và gây hại
Muỗi hoạt động và giao phối, đẻ trứng mạnh về đêm, mỗi con cái có thể đẻ từ 100-200 trứng, thời kỳ mạ muỗi đẻ rải rác trên các phiến lá ở gié, thời kỳ lúa đẻ trên bẹ lá, cách mặt nước 30 cm. Muỗi sâu năn ưa ánh sáng đèn với cường độ mạnh.
Ấu trùng mới nở có một thời gian ngắn khoảng 1-2 ngày sống trong nước (Nếu không có nước trong vòng 24 giờ ấu trùng sẽ chết), sau đó chui qua bẹ lá đục vào điểm sinh trưởng làm cho lá lúa mới mọc cuốn lại như lá hành, ấu trùng sống trong đó, khi sắp hoá nhộng ấu trùng bò lên ngọn lá hành đục một lỗ nhỏ nằm ở đó và hoá muỗi.
Sâu năn phát triển thích hợp trong điều kiện thời tiết tương đối ẩm, có mưa và trời ít nắng, thường phát sinh cục bộ trên một cánh đồng hoặc một vùng hẹp do khả năng di chuyển yếu của muỗi.
5. Biện pháp phòng trừ:
- Dùng giống kháng sâu năn.
- Vệ sinh đồng ruộng, gieo cấy thời vụ đồng loạt.
- Bón đạm vừa phải, đúng lúc để lúa đẻ nhánh tập trung. Thay nước ruộng khi phát hiện trên ruộng có dảnh bị hại.
- Sâu năn có nhiều loại thiên địch, nhất là loài ong ký sinh trên sâu non. Thường sau một đợt sâu năn phát sinh rộ mật độ ký sinh cũng tăng làm giảm hẳn mật độ sâu của lứa sau do đó khi sử dụng thuốc phòng trừ cần chú ý đặc điểm này.
- Dùng thuốc hoá học: Khi phát hiện có nhiều dảnh bị hại có thể dùng thuốc Ebato 160 SC (Indoxacarb 150g/l+Deltamethrin 10g/l); Fan-pro 250 SC (Clorfenapyr 200g/l+lufenuron 50g/l); Vibamec 5.5EC (Abamectin) để phòng trừ.